Τι είναι η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας
Η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας (ΣΚΠ) δεν είναι μεταδοτική ασθένεια, δεν είναι κληρονομική πάθηση, δεν είναι ψυχική διαταραχή και δεν είναι θανατηφόρος. Είναι μια αυτοάνοση νευροεκφυλιστική νόσος του κεντρικού νευρικού συστήματος. Η αιτιολογία της δεν είναι γνωστή και όπως σε όλες τις αυτοάνοσες παθήσεις. Ο οργανισμός επιτίθεται στον εαυτό του, αναγνωρίζοντας τα φυσιολογικά κύτταρα ως «εισβολείς».
Πιο συγκεκριμένα, στη ΣΚΠ το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στη μυελίνη του κεντρικού νευρικού συστήματος, δηλαδή τη στοιβάδα, που περιβάλλει και προστατεύει τις νευρικές ίνες, οι οποίες ευθύνονται για τη μετάδοση σημάτων σε άλλα μέρη του οργανισμού. Όταν η μυελίνη φθαρεί ή καταστραφεί, τα νευρικά ερεθίσματα επιβραδύνονται ή δεν μεταδίδονται καθόλου.
Η καταστροφή της μυελίνης μπορεί να προσβάλει τόσο τα κινητικά, όσο και τα αισθητικά νεύρα του κεντρικού νευρικού συστήματος, και έτσι μπορεί να επιδράσει στην κίνηση, στην αφή ή στις υπόλοιπες αισθήσεις. Μερικά συμπτώματα είναι εμφανή, άλλα συμπτώματα όπως η κούραση, η εναλλαγή διάθεσης, η απώλεια πρόσφατης μνήμης και η δυσκολία συγκέντρωσης, είναι συνήθως ακαθόριστα ή «κρυφά».
Η ΣΚΠ επηρεάζει λοιπόν τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό, και είναι αγνώστου αιτιολογίας πολυπαραγοντική αυτοάνοση νόσος, την οποία συναντούν όχι μόνο οι νευρολόγοι, αλλά και πολλοί οφθαλμίατροι, παθολόγοι, γενικοί ιατροί, ορθοπεδικοί, καθώς και ιατροί άλλων ειδικοτήτων κατά την πρώτη της εκδήλωση. Εμφανίζεται σε ηλικίες κυρίως ανάμεσα στα 20 και τα 40 (ενδεχομένως όμως και σε μικρότερες ή μεγαλύτερες ηλικίες). Ενώ, η μέση ηλικία έναρξης είναι τα 30 και προσβάλλει περισσότερο τις γυναίκες από τους άνδρες, σε ποσοστό 2:1.
Η πάθηση μπορεί να προκαλέσει ποικιλία συμπτωμάτων, όπως διαταραχή όρασης (θάμβος όρασης, διπλωπία), κινητικές διαταραχές (αδυναμία στο ένα ή περισσότερα άκρα), διαταραχή ισορροπίας, έντονους ιλίγγους, διαταραχή αισθητικότητας (υπαισθησία, άλγη, δυσαισθησία στα άκρα ή τον κορμό), διαταραχή από την ούρηση (επίμονη επιτακτική ούρηση). Σε εμφάνιση αυτών των φαινομένων θα ήταν καλό κάποιος να επισκεφτεί νευρολόγο για να γίνει εκτίμηση της όλης κλινικής εικόνας και ο απαραίτητος παρακλινικός έλεγχος.
Η διάγνωση της νόσου δεν είναι απλή. Είναι απαραίτητο να προηγηθεί ένας σημαντικός αριθμός εργαστηριακών εξετάσεων, καθώς πολλές παθήσεις μοιάζουν με τη ΣΚΠ και για το λόγο αυτό πρέπει να ελεγχθούν και να αποκλειστούν. Η τελική διάγνωση της νόσου τίθεται βάσει συγκεκριμένων επιστημονικών κριτηρίων, που έχουν θεσπιστεί, στα οποία εμπεριέχονται αφ’ ενός τα χαρακτηριστικά της κλινικής εικόνας, αφ’ ετέρου η μαγνητική τομογραφία (ΜRI) εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού, ο λεπτομερής έλεγχος του εγκεφαλονωτιαίου υγρού και τα προκλητά δυναμικά.
Μορφές Σκλήρυνσης κατά Πλάκας
- Κλινικά απομονωμένο σύνδρομο (clinically isolated syndrome)
- Υποτροπιάζουσα – διαλείπουσα ΣΚΠ (Relapsing-remitting MS)
- Δευτεροπαθής προϊούσα σκλήρυνση (secondary progressive MS)
- Πρωτοπαθής προϊούσα ΣΚΠ (primary progressive MS)
Τύποι της σκλήρυνσης κατά πλάκας
Περίπου 85% των ασθενών με σκλήρυνση κατά πλάκας εμφανίζουν κλινικές υφέσεις και εξάρσεις της νόσου, με πλήρη ή μερική αποκατάσταση της συμπτωματολογίας. Μια πρώτη έξαρση χαρακτηρίζεται σαν κλινικά μεμονωμένο σύνδρομο. Μετά από πολλά χρόνια, οι περισσότεροι από αυτούς τους ασθενείς θα εισέλθουν στη φάση της προοδευτικής εξέλιξης, με ή χωρίς εξάρσεις, η οποία καλείται δευτερογενής προοδευτική σκλήρυνση κατά πλάκας.
Περίπου το 15% των ασθενών δεν εμφανίζουν εξάρσεις, αλλά μια βραδεία προοδευτική επιδείνωση της νόσου. Μερικοί από αυτούς μπορεί να εμφανίσουν όψιμα εξάρσεις. Στην παραπάνω περίπτωση, η νόσος χαρακτηρίζεται σαν προοδευτικά υποτροπιάζουσα σκλήρυνση κατά πλάκας.
Το 15% των ασθενών με υφέσεις και εξάρσεις της σκλήρυνσης κατά πλάκας εμφανίζουν μια ήπια διαδρομή με ελάχιστη αναπηρία μετά από 15 χρόνια. Η κατάσταση αυτή καλείται καλοήθης σκλήρυνση κατά πλάκας.
Η σταδιοποίηση της σκλήρυνσης κατά πλάκας είναι σημαντική, καθώς όλα τα φάρμακα που επηρεάζουν την πορεία της νόσου έχουν δείξει ευεργετικά αποτελέσματα μόνο στον τύπο της νόσου με υφέσεις και εξάρσεις και όχι στην πρωτοπαθή προοδευτική μορφή. Πρόσφατες μελέτες σε ασθενείς με πρώτη έξαρση της νόσου και στοιχεία στη μαγνητική τομογραφία, χαρακτηριστικά της σκλήρυνσης κατά πλάκας, ερεύνησαν την ωφέλεια μιας θεραπείας από την πρώτη εμφάνιση των συμπτωμάτων.
Ο όρος κλινικά μεμονωμένο σύνδρομο χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει ένα πρώτο συμβάν, υποδηλωτικό απομυελινωτικής διαδικασίας μετά τις μελέτες του 2000-03, όπου δοκιμάστηκαν θεραπείες μετά από το πρώτο επεισόδιο. Αν και οι μελέτες έδειξαν ότι λίγοι σχετικά ασθενείς υπό θεραπεία εμφάνισαν δεύτερο επεισόδιο, παραμένει άγνωστο το πόσοι θα εκδηλώσουν αργότερα μια «κλινικά βέβαιη σκλήρυνση κατά πλάκας», με μια δεύτερη υποτροπή στο βάθος του χρόνου. Οι περισσότεροι από αυτούς τους ασθενείς εμφανίζουν ύφεση συμπτωμάτων δύο έως πέντε χρόνια μετά την αρχική προσβολή.
Δεν υπάρχει σίγουρη θεραπεία για την σκλήρυνση κατά πλάκας, καθώς δεν υπάρχει μέχρι στιγμής ούτε πλήρη ίαση της ασθένειας. Η θεραπεία στοχεύει στην επιστροφή της λειτουργίας του σώματος μετά από ένα επεισόδιο, αποφυγή νέων επεισοδίων και αποφυγή της αναπηρίας.
Στον Θησέα το πρόγραμμα αποκατάστασης είναι εξατομικευμένο και εξαρτάται από τα ελλείμματα και τη συμπτωματολογία του εκάστοτε ασθενή. Πρωτεύοντας στόχος των θεραπειών αποτελεί η ασφάλεια και η διατήρηση της ποιότητας ζωής του ασθενή.
Ένα ενδεικτικό πρόγραμμα αποκατάστασης περιλαμβάνει:
- Θεραπευτική Άσκηση
Υπάρχουν μύες που υπολειτουργούν και πρέπει να ενεργοποιηθούν. Πρέπει ο εγκέφαλος να αναγνωρίσει εκ νέου αυτές τις περιοχές και να αρχίσει να τις χρησιμοποιεί, μέσω:
- Ασκήσεων συντονισμού
- Ασκήσεων ενδυνάμωσης
- Κινητικού ελέγχου
- Επανεκπαίδευση βάδισης
Η επανεκπαίδευση βάδισης περιλαμβάνει ένα μεγάλο κομμάτι της αποκατάστασης και προϋποθέτει ότι θα έχουν προηγηθεί όλα τα παραπάνω. Πραγματοποιείται μπροστά σε καθρέφτη, δίνοντας οπτική ανατροφοδότηση στον ασθενή.
- Ασκήσεις επανεκπαίδευσης ισορροπίας με το σύστημα «Balance System» της Biodex
Στο «ΘΗΣΕΑ» χρησιμοποιούμε το εν λόγω σύστημα, αρχικά για να αξιολογήσουμε το εύρος κίνησης μιας άρθρωσης και της µυϊκής ενέργειας γύρω από την άρθρωση σε επίπεδο δύναμης, ταχύτητας και αντοχής. Βάσει των ανωτέρων καταρτίζουμε το κατάλληλο πρόγραμμα εκγύμνασης των µυών σε επίπεδο δύναμης, ταχύτητας και αντοχής, µε απόλυτη ασφάλεια και χωρίς τραυματισμούς.
- Φυσικοθεραπείες
Αξίζει να σημειωθεί ότι το φυσικοθεραπευτικό πρόγραμμα για έναν ασθενή με σκλήρυνση κατά πλάκας, είναι μια μακροχρόνια διαδικασία, η οποία χρειάζεται συνεργασία, ομαδικότητα, υπομονή και επιμονή για να αποδώσει τα βέλτιστα αποτελέσματα.
Στο Κέντρο Αποκατάστασης και Αποθεραπείας Θησέας, έχουμε τρεις βασικές αρχές για την αντιμετώπιση ασθενών με σκλήρυνση κατά πλάκας:
- Την επικέντρωση στον ασθενή
- Την καλή επικοινωνία με τον ασθενή
- Την ολιστική προσέγγιση του ασθενή
Με αυτά τα 3 επιτυγχάνεται οι βασικοί στόχοι όπου είναι:
- η βελτίωση εκτέλεσης καθημερινών δραστηριοτήτων
- η ανακούφιση από το πόνο
- η αντιμετώπιση της σπαστικότητας
- η βελτίωση της βάδισης
- η βελτίωση της καθημερινής φροντίδας, υγιεινής και αυτοεξυπηρέτησης
- η ελάττωση της συχνότητας των σπασμών και δυσφορίας, που επιφέρει η νόσος ή διάφορες κατάστασης
- ο περιορισμός από ερεθίσματα που επιδεινώνουν την κατάσταση του ασθενή
- η διατήρηση του επιπέδου συνείδησης και επικοινωνίας
- η εξομάλυνση της προκαλούμενης αναπηρίας
- η διατήρηση της φυσικής λειτουργίας και της ψυχικής ευεξίας των ασθενών.
Βιβλιογραφία
- http://repository.library.teiwest.gr/xmlui/bitstream/handle/123456789/10210/%CE%A0%CE%91%CE%A0%CE%91%20%28PAPA%29%20%CE%A6%CE%A1%CE%95%CE%A3%CE%9A%CE%99%CE%A4%CE%91%20%28FRESKITA%29%20.pdf?sequence=1&isAllowed=y
- https://www.moh.gov.gr/articles/news/400-pagkosmia-hmera-gia-th-sklhrynsh-kata-plakas
- https://www.iatrikionline.gr/Respiratory_47/2.pdf
Πρόσφατα σχόλια