Επιλογή Σελίδας

Η σύγχρονη επιστήμη της νοσηλευτικής διοίκησης όπως έχει θέσει ήδη τις βάσεις της στη μελέτη του ο Herman Finer, έχει στο επίκεντρο την αναζήτηση τρόπων που θα συμβάλουν στη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών στις νοσηλευτικές μονάδες των οργανισμών υγείας. Η οργάνωση των νοσηλευτικών μονάδων ασφαλώς ακολουθεί τις επιταγές και τις εξελίξεις της επιστήμης της διοίκησης με έμφαση στην προαγωγή της νοσηλευτικής φροντίδας, αλλά και τη μείωση των δαπανών που απαιτούνται γι’ αυτή. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ανάπτυξη του επαγγελματισμού του νοσηλευτικού προσωπικού. Σήμερα, στις περισσότερες χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, γίνεται προσπάθεια από τη διοίκηση των νοσηλευτικών μονάδων έτσι ώστε να βελτιωθούν οι συνθήκες ως ακολούθως:

  • Να εντοπιστούν τα ικανά νοσηλευτικά στελέχη και να τους δοθεί πρόσβαση στα διάφορα επίπεδα της διοίκησης,
  • Να δοθεί έμφαση στην ανοικτή επικοινωνία μέσω για παράδειγμα της συμμετοχής σε συνέδρια με θεματολογία που σχετίζεται με το συγκεκριμένο αντικείμενο της υγείας,
  • Να προωθηθεί η αναγκαιότητα της βελτίωσης της ασφάλειας και της ποιότητας του εργασιακού περιβάλλοντος,
  • Να υιοθετηθεί η συμμετοχική διοίκηση και η ανάπτυξη συστημάτων υποστήριξης των εργαζομένων,
  • Να δοθεί έμφαση στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών.

Στη σύγχρονη αντίληψη που επικρατεί αναφορικά με τη διοίκηση των νοσηλευτικών μονάδων, η πρόκληση συνίσταται στο σχεδιασμό μοντέλων που θα δίνουν τη δυνατότητα στον ηγέτη να συνδυάσει μία σειρά από παράγοντες εξαιρετικά σημαντικούς για τη διασφάλιση της απρόσκοπτης λειτουργίας της νοσηλευτικής μονάδας. Οι παράγοντες αυτοί είναι: α) η διασφάλιση της ικανοποίησης των ασθενών της μονάδας, β) η διατήρηση της ποιότητας του νοσηλευτικού προσωπικού και γ) το οικονομικό όφελος από την εξοικονόμηση πόρων.

Αυτή η προσέγγιση που διαμορφώνεται στο πλαίσιο του σύγχρονου περιβάλλοντος καθιστά απαραίτητο για τις νοσηλευτικές μονάδες να υιοθετήσουν αλλαγές και να κινηθούν προς κατευθύνσεις που ενδεχομένως στο παρελθόν δεν εξυπηρετούσαν τους στόχους και τις επιδιώξεις τους. Είναι σημαντικό να δημιουργηθεί μία νέα οργανωτική δομή που να χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη ευελιξία έτσι ώστε να είναι δυνατό για τη μονάδα να ανταποκριθεί στις σύγχρονες ανάγκες και να πετύχει τους στρατηγικούς της στόχους. Η Διοίκηση Ολικής Ποιότητας είναι μία πρόκληση για τις σύγχρονες νοσηλευτικές μονάδες, αλλά και μία πραγματικότητα στην οποία οφείλουν να προσαρμοστούν με στόχο να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.

Η εφαρμογή του μοντέλου της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας στην περίπτωση των νοσηλευτικών μονάδων προϋποθέτει την εφαρμογή συγκεκριμένων παραμέτρων που είναι οι εξής:

  • Ποιότητα – δέσμευση της διοίκησης αναφορικά με το περιεχόμενο του όρου ποιότητα και τη στρατηγική την οποία πρόκειται να εφαρμόσει ώστε να εισάγει το νέο μοντέλο διοίκησης. Παράλληλα, είναι σημαντικό να υποστηριχθούν οι συγκεκριμένες αρχές με επενδύσεις τόσο σε χρόνο όσο και σε χρήμα.
  • Καθορισμός των ασθενών – πελατών στους οποίους απευθύνεται η νοσηλευτική μονάδα, αλλά και σε άλλες κατηγορίες «πελατών» όπως είναι για παράδειγμα οι εξωτερικοί συνεργάτες των διάφορων τμημάτων της.
  • Καθορισμός των στόχων της νοσηλευτικής μονάδας και γνωστοποίησή τους στους εργαζομένους σε αυτή κατά τέτοιο τρόπο ώστε να διασφαλιστεί ότι έχουν γίνει σαφείς και κατανοητοί, αλλά και αποδεκτοί από το σύνολο του νοσηλευτικού προσωπικού. Παράλληλα, οι στόχοι θέτουν τις προτεραιότητες της μονάδας και τις κατευθύνσεις όπου θα στραφεί το ενδιαφέρον της διοίκησης και των εργαζομένων σε αυτή.
  • Αναγνώριση υπευθυνότητας και επικοινωνία, έτσι ώστε να ευνοείται η συνεργασία του νοσηλευτικού προσωπικού, αλλά και των εργαζομένων σε διαφορετικά τμήματα της μονάδας υγείας. Η επικοινωνία τόσο στην οριζόντια όσο και στην κάθετη διάσταση είναι σημαντικό να γίνεται χωρίς εμπόδια και να βασίζεται στη διάθεση και των δύο πλευρών να ακούσουν και να ανταλλάξουν ιδέες, σκέψεις και απόψεις.
  • Έμφαση στην αξιοποίηση των κατάλληλων εργαλείων μέτρησης, τα οποία θα συμβάλλουν στη διαδικασία συλλογής δεδομένων και την ανάλυσή τους, έτσι ώστε οι υπεύθυνοι να εξάγουν χρήσιμα συμπεράσματα για τη λειτουργία της νοσηλευτικής μονάδας. Υπάρχουν αρκετά αξιόπιστα εργαλεία μεταξύ των οποίων καλούνται να επιλέξουν, όπως είναι: α) τα διαγράμματα – ψαροκόκαλο, β) τα διαγράμματα ελέγχου, γ) ο καταιγισμός ιδεών και άλλα, παράλληλα με τις παραδοσιακές μεθόδους μέτρησης των διάφορων παραμέτρων. Την ίδια στιγμή, η πληθώρα στατιστικών προγραμμάτων μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην εξαγωγή ποσοτικών δεδομένων για την κατάσταση που επικρατεί στη νοσηλευτική μονάδα.
  • Ενθάρρυνση της συμμετοχής του νοσηλευτικού προσωπικού στις διαδικασίες της διοίκησης και ιδιαίτερα στη λήψη αποφάσεων. Είναι σημαντικό κάθε εργαζόμενος να αναλαμβάνει ευθύνες και να έχει τη δυνατότητα να εφαρμόσει τις γνώσεις του σε πραγματικά προβλήματα, να δοκιμαστεί σε αυτά και να εξασκηθεί, έτσι ώστε να αναπτύξει και το διοικητικό του ρόλο εντός της μονάδας. Η τακτική αυτή θεωρείται ότι μπορεί να συμβάλλει στην αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων στη νοσηλευτική μονάδα και στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων όλων των εργαζομένων προς την κατεύθυνση της επίτευξης των στόχων που έχουν τεθεί.
  • Έμφαση στην πρόληψη έναντι του ελέγχου. Η πρόληψη, εξάλλου, συμβάλει στην έγκαιρη διαπίστωση τυχόν προβλημάτων ή παραλείψεων και διαμόρφωση των διαδικασιών έτσι ώστε να μη συμβεί το λάθος και να μην οδηγηθεί η νοσηλευτική μονάδα σε μία κατάσταση στην οποία θα χρειαστεί να διορθώσει λάθη που έχουν ήδη συμβεί. Με τον τρόπο αυτό εξοικονομείται χρόνος, χρήμα, αλλά και ενέργεια, ενώ το κλίμα της νοσηλευτικής μονάδας δεν επιβαρύνεται από την εμφάνιση μίας ανεπιθύμητης κατάστασης. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητο να δίνεται έμφαση πρώτα και κατά κύριο λόγο στις διαδικασίες πρόληψης και λιγότερο σε αυτές του ελέγχου.
  • Προώθηση της κοινής αποδοχής αντιλήψεων που έχουν στο επίκεντρό τους τις ανθρώπινες αξίες και του επαγγελματισμού από όλα τα μέλη της ομάδας, ανεξάρτητα από τη βαθμίδα στην οποία βρίσκονται.
  • Έμφαση στην εκπαίδευση και την προετοιμασία του νοσηλευτικού προσωπικού για τις καταστάσεις τις οποίες καλείται να αντιμετωπίσει. Η έννοια αυτή συνάδει με το αίτημα για επαγγελματική ανάπτυξη και εξέλιξη των εργαζομένων ανεξάρτητα από τη θέση την οποία κατέχουν. Η εκπαίδευση μπορεί να εστιάζει είτε σε ζητήματα του αντικειμένου της νοσηλευτικής ως εξειδίκευση, είτε σε ζητήματα που σχετίζονται με διοικητικές λειτουργίες, όπως είναι η λήψη αποφάσεων και η επίλυση προβλημάτων.

Herman, F. (1961). Administration and the nursing services. New York: MacMillan.
Leann, S. (1990). Developing new models of care, roles and responsibilities. Journal of Administration, 19(6).
Friss, L. (1989). Organization commitment and job involvement of director of nursing service. Nursing Administration, 7, 1 – 10.
Stuelpnagel, T. R. (1989). Total Quality Management in business and academic. Bus Forum, 14(1), 4 – 9, Kramer, M. & Scalenberg, C. (1988). Magnet hospitals and institutions of excellence. Journal of Nursing Administration, 18(19), 13 – 24.
Μπατσολάκη, Μ. (1998). Σύγχρονες διαστάσεις νοσηλευτικής διοίκησης. Νοσηλευτική, 37(3), 240 – 250.
Μαλλιαρού κ. συν., 2008, ό.π.
Μαλλιαρού κ. συν., 2008, ό.π..
Katz, R. (1992). Cluster management. Journal Clinical Issues in critical care Nursing, 3(4), 743 – 748.

Κοινοποίηση: